Bitcoine yatırım yapmak, onu alıp satmak caiz mi?
Soru: Bitcoin İle İşlem Yapmak Caiz Mi? Bitcoin internette kullanılan para birimi. Bu parayla alışveriş yapabiliyorsun. İstediğin zaman da Euroya Dolara Türk lirasına çevirebiliyorsunuz. Bu bitcoine yatırım yapmak, onu alıp satmak caiz mi?
Diyanet’in görüşünde şu ifadeler kullanıldı:
“Para devletçe bastırılan ve ülke içinde mübadele aracı olarak kullanılan, üzerinde rakamsal değeri yazılı, kağıt ya da metal nesnedir. Sanal para ise arkasında herhangi merkezi bir finansal kurum bulunmaksızın kullanıcılar arasında doğrudan ticari alışverişe imkan tanıyan ve her kullanıcı için özel kriptolanmış/şifrelenmiş para birimidir. Bir para biriminin para hükmünde olabilmesi için ya değerini devlet otoritesinden almalı ya da altın gibi zati bir değere sahip olmalıdır. Sanal paralar her ne kadar bazı kesimler tarafından mübadele aracı olarak kullanılmakta ise de devletin sağladığı itibari değere ve güce sahip olmaması, arkasında merkezi bir finansal kurumun bulunmayışı ve devlet teminatı altında olmaması sebebi ile para olarak değerlendirilemez. Ayrıca değer kazanıp kaybetme hususunda speklülasyona açık olmaları spekülasyona açık olmaları, daha çok kara para aklama amacı gibi meşru olmayan iş ve işlemlerde kolaylıkla kullanılabilmesi ve devletin denetim ve gözetiminden uzak olması gibi sebeplerle sanal paraların alım satımını yapmak şu aşamada dinen uygun değildir”
Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı, ‘Dini sorular’ bölümüne gelen bir soruya verdiği fetva
“Kullanıcılar arasında değişim ya da kıymet ölçüsü olarak genel kabul gören, kaynağı itibariyle kullanıcılara güven veren her türlü paranın kullanımı caizdir. Bu noktada önemli olan husus, para olarak bilinen değişim aracının kendi özünde yani üretim şeklinde, sürüm aşamalarında ve muhataplık niteliğinde büyük belirsizlik içerip içermemesi, bir aldatma) aracı olarak kullanılıp kullanılmaması ve belli bir kesimin haksız ve sebepsiz zenginleşmesine vesile olup-olmamasıdır.
Son yıllarda ortaya çıkan ve birçok çeşidi bulunan, dijital-kripto paralardan her birini kullanmanın hükmünü yukarıdaki genel ilkeler doğrultusunda değerlendirmek gerekir. Buna göre, özünde ciddi belirsizlikler taşıyan, aldanma ve aldatma riski ileri düzeyde olan, dolayısıyla güvencesi bulunmayan ve kamuoyunda ‘Saadet zinciri’ olarak bilinen uygulamalar gibi belirli kesimlerin haksız ve sebepsiz zenginleşmesine yol açan dijital kripto paraların kullanımı caiz değildir”
BITCOIN NEDİR?
Bitcoin, heryerde herkese anında ödeme imkanı sunan, merkezi olmayan dijital kripto paradır. Ortalama her 10 dakikada bir öbek transfer işlemi, küresel işlem defteri olan Blok-Zincir’e yazılarak onaylanır. Yeni bloklar, küresel işlem defterine, bir matematik problemini çözmek için yarışan madenciler tarafından yazılırlar. Başarılı madenciye yeni bitcoin hediye edilir. Dolaşımdaki bitcoin sayısı, kolayca tahmin edilebilen bir eğriye göre hesaplanabilir. 2040 yılında 21 milyon bitcoin üretilmiş olacaktır. Bitcoin teknolojileri kullanılarak tanımlanmış binlerce altcoin vardır. Kripto-para marketinin toplam kapitalizasyonu 14 milyar doların üzerindedir.
Cevap: Bitcoin; herhangi bir merkez bankası veya resmi kuruluşa bağlı olmayan, çeşitli sistemler kullanılarak bilgisayar ağları üzerinde üretilen elektronik bir para birimidir. Paranın değer kazanması olanağını maksimize etmek için, belli miktarda para üretecek ve periyodik olarak her 3-4-5 yılda bir üretimi yarı yarıya düşecek şekilde tasarlanmış bir sistemdir. Sistem parayı üretir. Belli bir zaman diliminde sisteme katkı sağlayan ve sistemin güvenliğini sağlayan katılımcılar da, bu elektronik parayla ödüllendirilir. Sistem, kullanıcılara bu elektronik parayı kullanarak, para transferleri, alım-satım, döviz ve benzeri işlemleri yapma olanağı sağlar. Paralar üretilir/alınır/satılır/transfer edilir. Kısaca çark böyle döner. Her beşeri sistem gibi, bu sistemin de birçok açığı ve zayıf yönleri bulunmaktadır. İslam dini, gerek ticari (örneğin faizcilik gibi), gerek sosyal ve kültürel (kumar, şans oyunları ve benzerleri gibi), kişilerin zarar gördüğü ve hatta görebilme ihtimalinin bulunduğu bütün sistemleri yasaklar. Bu sistemlere giden bütün yolları da; bir elin kangren olmuş parmakları gibi keser atar. Bu doğrultuda, yukarıda bahsedilen sistem hakkında şunları söylemek mümkündür: İslam hukukuna göre ticaretin/alış-verişin ve sarfın (döviz alım satımlarının) belli şartları vardır. Bu şartlara uymayan akitler ve alışverişler geçersizdir.
Bu bağlamda:
1- Alınacak veya satılacak şeyin karşılığının boş ve hayali olmaması gerekir. Dinimizce ma’dum (var olmayan) ve meçhul (yani bilinmeyen) bir şeyin satılması caiz değildir. Bu sebeple para ile bitcoin almak da caiz değildir.
Soru: İnternette pek çok kişi Bitcoin karşılığı webtasarım, reklam, hizmet ve ürün satmaktadır. Bitcoin =
Bilgi olarak değerlendirilebilir mi? Buna cevap verilmemiş. Kaldı ki banka hesaplarında görülen paramız da sadece dijital rakamlar.
2- Satın alınmayıp üretilse bile durum aynıdır. Sanal para aslen mevcut olmadığından, altın, gümüş, dolar gibi dövizlere çevrilmesi de dinimizce uygun değildir.
3- Sarf (döviz) işleminde kabz şartı vardır. İnternet üzerinden yapılan takaslarda hakiki bir kabz yoktur. Paranın hesaba geçmiş olması hakiki bir kabz ifade etmez. Bu sebeple bu işlem yine bu yönden de caiz değildir.
Soru: Yapılan banka işlemleri de caiz değildir mi denmek isteniyor? EFT, havale… gibi
4- Paranın hesabınıza geçmesi ile kişi tam mülkiyet sahibi olmaz. Küçük miktarlarda parayı hemen kullanmanıza banka izin verse de, çok büyük miktarlarda belli bir sınırlamaya tabi tutulursunuz. Bu yüzden paranız üzerinde yine tam yetki sahibi olduğunuz ve onun maliki olduğunuz söylenemez.
Soru: Kişinin bankada duran parasının tam maliki olmadığını söylüyorsunuz ve bankalara para yatırmak da sakıncalı bu tanıma göre.
5- Bitcoin ile yapılan işlemlerin geri döndürülemez olmasından dolayı operasyonel hatalardan ya da kötü niyetli satıcıların suistimalinden kaynaklı risklere de açıktır. Hâlbuki İslam Hukukunda muhayyerlik vardır. Örneğin “Hıyarul Ayb” diye ifade edilen kusur muhayyerliği ilkesine göre, mal ayıplıysa iade edilebilir. Ancak Bitcoinle yapılan işlemler “geri döndürülemez” özelliğine sahip olduğundan, siz bir satıcıya paranızı gönderseniz, ürün de elinize ulaştığında hatalı ya da bozuk çıkarsa geri iade etme şansınız yok. Alışveriş bu şartları taşıdığından dolayı yine fasit, yani geçersizdir.
6- Bitcoin, güvenli değildir. Dijital cüzdanınız başkaları tarafından çalınabilir, kaybolabilir veya sizin bilginiz dışında usulsüz olarak kullanılabilir. Hesabınızı çaldırırsanız paranızı geri alabileceğiniz bir merci de bulunmamaktadır.
Soru: Günlük hayatta da cüzdanımız, telefonumuz çalınabiliyor ve bunlar usulsüz olarak kullanılabiliyor. Başvurduğumuz merciler de özellikle ufak miktarlar için hiçbirşey yapmıyorlar. Kaldı ki cepten cüzdan çaldırmak, bir bitcoin hesabı çaldırmakla kıyaslanamayacak kolaylıkta.
7- Bitcoin transferlerinde gönderenin ve alıcının kimlik bilgileri gizli tutulabildiği için her türlü illegal, yasa dışı para transferlerine olanak sağlamaktadır. Halbuki yapılan işin meşru olması şarttır. Alınan malın ve ortaklık yapılan şirketin mahiyeti, şekli, ve iştigal ettiği saha iyi bilinmelidir. Yukarıda ifade edilenlerden yola çıkarak, Bitcoin sisteminin dinimizce uygun olmadığını ve Müslümanların kesinlikle uzak durması gerektiğini söyleyebiliriz. Şüpheli şeylerden kaçınmak, ihtiyatı hiçbir zaman elden bırakmamak en güzel ve yerinde olan davranıştır. Bu tip işlemlerden uzak durmanız tavsiyesi ile…
Soru: Bitcoin ile kurbanlık koyun almak caiz değil mi?
ikrailimmeclisi com
Yorum: Dinen bu konuda bilgi verecek kişi ve kurumların, Bitcoin işini ve mantığını bilmeleri ve ona göre cevap vermeleri gerekiyor. Caiz veya değil tartışmasına nokta koyacak bir açıklama gelirse, buradaki yazıyı düzelteceğiz. Yorumlarınızla bizi bilgilendirmenizi temenni ediyoruz
